คอร์สอบรม การแก้ปัญหาคุณภาพด้วย 5 Why–Why Analysis เพื่อการแก้ไขสำหรับหัวหน้างาน

หลักการ/เหตุผล

• ปัญหา (Problem) ทำให้เกิดการพัฒนา ปัญหาจึงไม่ใช่สิ่งเลวร้าย แต่ปัญหาคือผลลัพธ์ที่ไม่ตรงกับความคาดหวังของเรา ทัศนคติเบื้องต้นต่อปัญหาจึงมีความสำคัญมาก การมีมุมมองต่อปัญหาในเชิงบวกและการยอมรับว่ามีปัญหาเกิดขึ้น ทำให้ความคิดแก้ปัญหามุ่งไปที่ “เป้าหมาย” ที่ต้องการบรรลุให้สำเร็จ ในทางตรงกันข้ามการมีมุมมองต่อปัญหาในเชิงลบและไม่ยอมรับปัญหา ทำให้ความคิดจดจ่อไปที่ “อุปสรรคหรือปัญหา” ที่เกิดขึ้นแทน ซึ่งมีผลเสียต่อการแก้ปัญหาเป็นอย่างมาก

• ความชัดเจนใน “ปัญหาและวิธีปฏิบัติการแก้ไข” เป็นหัวใจที่สำคัญในการแก้ปัญหาให้ประสบความสำเร็จ ความสามารถในการระบุ “สาเหตุรากเหง้าของปัญหา” (Root Cause) สร้างความแตกต่างของวิธีการแก้ปัญหาอย่างสิ้นเชิง นำไปสู่ผลลัพธ์ที่แตกต่างกัน นอกจากนี้ความสามารถในการกำหนด “มาตรการตอบโต้หรือวิธีปฏิบัติการแก้ไข” (Countermeasure) เป็นการตัดสินใจที่ต้องอาศัยเทคนิคการระดมสมองและความคิดนอกกรอบ (Lateral Thinking) ช่วยในการกำหนดแนวความคิดที่ดีในการแก้ปัญหา และการกำหนดวิธีการแก้ปัญหาต้องคำนึงถึง 3 ประเด็นดังนี้

1. ผลกระทบ (Effect) วิธีการแก้ไขมีประสิทธิภาพ สามารถสร้างผลกระทบต่อการเกิดซ้ำของปัญหา

2. ความเป็นไปได้ (Feasibility) ความเป็นไปได้ในเชิงเทคนิค เวลา ทรัพยากร และบุคลากร

3. ความคุ้มค่า (Economy) ความคุ้มค่าในแง่ของการลงทุนในเชิงเศรษฐศาสตร์

• การเลือกเครื่องมือสำหรับการแก้ปัญหา (Problem Solving Devices) มีความสำคัญมาก มีผลโดยตรงกับการวิเคราะห์แก้ปัญหา ดังนั้นผู้ใช้ต้องเข้าใจวัตถุประสงค์และวิธีการใช้ของแต่ละเครื่องมือ จะทำให้การแก้ปัญหาต่างๆ มีประสิทธิผลดียิ่งขึ้น เครื่องมือที่ถูกนำใช้มีดังต่อไปนี้

o การแก้ปัญหาแบบทีม (Brainstorming)

o แผนผังสาเหตุและผล (Cause and Effect Diagram)

o แผนผังต้นไม้ (How – How Tree Diagram)

o เทคนิคการตั้งคำถามทำไม 5 ครั้ง (5 Why Technique)

o เทคนิคการตั้งคำถามด้วย 5W + 2H (5W + 2H Technique) กับแผนภูมิแกนท์ (Gantt Chart)

o การถอดบทเรียนด้วย A3 Report & PDCA

วัตถุประสงค์ของหลักสูตร

• เพื่อให้ผู้เรียนมีหลักการวิเคราะห์อย่างถูกต้องในการแก้ปัญหาในกระบวนการ เรียนรู้ผ่านแนวคิดของความชัดเจนใน “ปัญหาและวิธีปฏิบัติการแก้ไข”

• เพื่อให้ผู้เรียนมีเครื่องมือและเทคนิคการแก้ปัญหาต่างๆ ที่ช่วยเสริมประสิทธิภาพในการแก้ปัญหา สามารถนำไปประยุกต์ใช้ได้อย่างเหมาะสม

• เพื่อให้ผู้เรียนสามารถถอดบทเรียนของปัญหาด้วย A3 Report & PDCA เพื่อนำไปพัฒนาทีมงานต่อไป

รายละเอียดเนื้อหาของหลักสูตร

พื้นฐานและแนวคิดปัญหาในกระบวนการ

• กิจกรรมปรับคลื่นความถี่ของสมองก่อนการเรียนรู้

• บทบาทที่สำคัญในฐานะหัวหน้างาน

• หลักการสำคัญของการวิเคราะห์ปัญหา

• ปัญหาที่ต้องแก้ไข VS ทัศนคติต่อปัญหา

• ความหมายของปัญหาในกระบวนการ

• ประเภทของปัญหาคุณภาพ

• หลักการที่สำคัญของการแก้ปัญหาคุณภาพ

• วิธีการ 3 ประการเพื่อตอบสนองต่อปัญหาคุณภาพ

• ความคิดเชิงวิเคราะห์กับการแก้ปัญหา

• Activity I: กิจกรรมฝึกคิดแก้ปัญหาด้วยการคิดเชิงวิเคราะห์

การวิเคราะห์และแก้ปัญหาในกระบวนการ

• จุดมุ่งหมายของการแก้ปัญหาด้วยคิวซีสตอรี่ (QC Story)

• กระบวนแก้ปัญหาด้วยคิวซีสตอรี่ (QC Story)

• ความสัมพันธ์ของกระบวนการควบคุม (SDCA) กับกระบวนการปรับปรุง (PDCA)

เครื่องมือและเทคนิคในการวิเคราะห์และแก้ปัญหา

• การแก้ปัญหาแบบทีม (Brainstorming)

• การระบุปัญหาและวิเคราะห์ปัญหา

o แผนผังต้นไม้ (Why - Why Tree Diagram)

o แผนผังสาเหตุและผล (Cause and Effect Diagram)

o เทคนิคการตั้งคำถามทำไม 5 ครั้ง (5 Why Technique)

o ความชัดเจนของปัญหาในกระบวนการ

• Activity II: การประยุกต์ใช้แผนผังสาเหตุและผล

• การแก้ปัญหาและการปรับปรุงกระบวนการ

o แผนภาพต้นไม้ (How - How Tree Diagram)

o เทคนิคการตั้งคำถามด้วย 5W + 2H (5W + 2H Technique)

o แผนภูมิแกนท์ (Gantt Chart)

o ความชัดเจนในวิธีการแก้ปัญหา (เป้าหมายกลยุทธ์)

• Activity III: การประยุกต์ใช้แผนผังต้นไม้ (How - How Tree Diagram)

• การประยุกต์แผนผังพาเรโต (Pareto Diagram) เพื่อการวิเคราะห์และแก้ปัญหา

วิทยากร อาจารย์ศุภภัทรวริศรา เกตุสุนทร